Volwaardige Participatie krijgt een vervolg

De analyse die TAAK in de eerste fase heeft verricht rondom het opvangsysteem voor dak- en thuisloze jongeren heeft tot een concreet voorstel geleid voor de tweede fase. 

TAAK stelt dat hulpverlening bij dak- en thuisloze jongeren vaak gericht is op efficiëntie, procesbewaking en controle op de naleving van regelgeving, maar dat de menselijke maat daarbij uit het zicht lijkt te raken. Dak- en thuisloosheid blijft hierdoor voornamelijk een probleem van de jongeren zelf, in plaats van een gemeenschappelijk probleem waar we gezamenlijk verantwoording voor dragen. TAAK verricht samen met Building Conversation (platform voor dialogical art) en kunstenaar en schrijver Maria Barnas een onderzoek naar het doorbreken van deze posities, door mensen met elkaar in gesprek te brengen vanuit ieders persoonlijke ervaring.  Er zal worden toegewerkt naar een publicatie die inzicht kan geven in het belang en de werking van wederzijdse zorg voor elkaar als wezenlijke conditie voor de verbetering van de problematiek.  

Achtergrond van het project

TAAK reageerde in het voorjaar van 2020 op de Open Oproep van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie om nieuwe woonconcepten voor dak- en thuisloze jongeren te ontwerpen. Inmiddels is de oriënterende fase van het project Volwaardige Participatie afgerond. Voor het onderzoeken en uitwerken van kansrijke perspectieven uit de eerste fase kon in februari 2021 nog eens subsidie worden aangevraagd bij het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Zo kan er in de tweede fase worden ingezet, vanuit de gehonoreerde voorstellen, op een samenhangend geheel van aanbevelingen voor systeeminnovaties, gericht op de sociaal maatschappelijke inbedding van de woonzorg van dak- en thuisloze jongeren. 

Vervolgvoorstel

Telkens blijkt dat er goede wil is om het probleem van dak- en thuisloosheid onder jongeren de wereld uit te helpen. TAAK gelooft dat er voldoende inspirerende voorbeelden zijn met een succesvolle aanpak en doet daarom niet nog een voorstel voor nieuwe woonconcepten. Deeloplossingen werken alleen als ze maatschappelijk ingebed zijn in een breed gedragen aanpak waarbinnen door verschillende betrokkenen, organisaties en gemeentelijke beleidsafdelingen met elkaar samengewerkt wordt. Volwaardige Participatie concentreert zich daarom op het aan elkaar verbinden van deze verschillende partijen en het gesprek met elkaar stimuleren, zodat plannen sneller tot concrete acties kunnen leiden en bestaande initiatieven verduurzaamd en opgeschaald kunnen worden.

Dak- en thuisloze jongeren en de mensen en organisaties die zich inzetten voor de verbetering van de zorg voor deze jongeren, hebben te maken met een overgereguleerd sociaal stelsel. Dit stelsel is gebaseerd op controle en het stellen van voorwaarden waaraan jongeren moeten voldoen om in aanmerking te komen voor de vereiste zorg. Dit creëert een situatie waar de jongeren zelf weinig invloed op hebben, maar waarin wel telkens de boodschap doorklinkt dat zij het probleem en de oorzaak van hun eigen dakloosheid zijn. We zien steeds meer voorbeelden van systeemdenken bij de overheid, dat gericht is op efficiëntie, procesbewaking en controle op de naleving van regelgeving, waarbij de menselijke maat uit het zicht lijkt te raken. De menselijke maat gaat hierbij niet alleen verloren voor degenen die tijdelijk een maatschappelijk vangnet nodig hebben, maar ook voor degenen die de zorg willen bieden. Het vereist daarom niet alleen politieke wil en daadkracht om vanuit een integrale visie te werken, maar het vraagt ook om een ander begrip van zorg en een reflectie op de invulling van de eigen rol daarin. 

Onderzoeksvragen

Wij vragen ons af wat er nodig is om van zo’n integrale aanpak een succes maken. En wat bedoelen we precies met integraal? Is dat de zorg voor ons vermogen om de politieke, sociale, materiële en emotionele omstandigheden te scheppen die hiervoor nodig zijn? Wij nemen met Volwaardige participatie de volgende vragen als vertrekpunt:

- Wat verstaan we onder zorg voor elkaar en zorg voor een gezonde leefomgeving?

- Wat betekent het om vertrouwen te geven? 

- Wat als we de accenten verleggen van individualiteit en persoonlijk succes naar de waarde van kwetsbaarheid en wederzijdse afhankelijkheid?

-Wat zou het kunnen betekenen als we zeggen dat we de zorg menselijker maken en meer nabij?

- Wat kunnen mensen voor elkaar kunnen betekenen?

Opzet fase 2: Ha Hap Haper: Op zoek naar een nieuwe taal

Om te beginnen zullen er in deze volgende fase vier of vijf gesprekken worden georganiseerd, op verschillende plekken in samenwerking met verschillende gemeenten. Deze reeks gesprekken heet Ha Hap Haper: Op zoek naar een nieuwe taal. TAAK is (inhoudelijk) producent en verantwoordelijk voor het contact met lokale spelers en gemeenten. Building Conversation en Maria Barnas geven samen inhoudelijk vorm aan de dagen, onder andere door gespreksperformances. 

Voor Volwaardige Participatie voeren we met de deelnemers onder begeleiding van Building Conversation het Onmogelijke gesprek over ‘thuis’ (een uitwisseling tussen deelnemers van wat het begrip ‘thuis’ bij ieder oproept) en het Agonistisch gesprek over ‘(on)voorwaardelijkheid’ (deelnemers nemen telkens een positie (mening) in ten aanzien van een situatie van dak- en thuisloosheid onder jongeren en nemen op een gegeven moment elkaars positie in, vooral die waar ze het niet mee eens zijn). Na deze gesprekken wordt door Maria Barnas de aandacht gebracht naar de aarzelingen, de stiltes of de haperingen. Over deze momenten gaan we in gesprek en iets maken met de deelnemers dat een plek kan krijgen in de publicatie. 

Aanpak 

Team Volwaardige Participatie, bestaande uit TAAK, Building Conversation en Maria Barnas, ontwerpen een dagprogramma op maat om gesprekken te voeren met alle betrokkenen rond jonge dak- en thuislozen. Het doel is om dakloosheid onder jongeren als een collectief probleem te gaan zien waarvoor we gezamenlijk verantwoording dragen. We doen dit met een verticaal samengestelde groep deelnemers, zoals bestuurders, beleidsmakers, leidinggevenden, uitvoerende, maatschappelijke zorgverleners, bewoners, ervaringsdeskundige jongeren, familieleden en naasten.

We hopen dat door de gesprekken de deelnemers anders gaan denken en handelen in hun dagelijkse praktijk. Centraal staat de vraag of we een menselijke laag kunnen terugbrengen in de onderlinge relaties. Hoe kunnen we elkaar weer gaan zien als mens en niet als een professional met een agenda of als een jongere met een probleem?

Wil je meepraten? Stuur dan een bericht aan charlotte@taak.me