Hortus Haren: logboek Wineke Gartz

Vanaf 25 april 2016 verbleef Wineke Gartz af en aan in de Hortus Haren, als onderdeel van het kunstprogramma Verloren en Hervonden. Ze keek, luisterde, filmde, tekende en legde zo verschillende elementen van de Hortus vast. Daarnaast dook ze in de archieven van de Hortus, raadpleegde ze bibliotheek van de Universiteit Groningen, en sprak ze met de vrijwilligers van de hortus. Dit materiaal vormde uiteindelijk de basis voor een semipermanent kunstwerk voor de Hortus: Cell Memory, Thank You Plant.

Gartz deelde tijdens haar residency met enige regelmaat foto's, video's en fragmenten uit haar onderzoek met het publiek op Facebook en op deze pagina.

Bericht #1 (7 mei 2016)

"De afgelopen twee weken ben ik gestart als artist-in-residence in de Hortus Botanicus in Haren. Op een van de mooiste momenten van het jaar: de lente. En het begin is gemaakt met enkele video-opnames, tekenen en met het kennismaken met de mensen die in de Hortus werken.

Ondertussen heb ik ook een vrij unieke werkplek gekregen in Het Duizend Dingen Paviljoen in de Chinese tuin. Daar is niets te merken van de grote omwentelingen die de Hortus de afgelopen maanden onderging. Nu de grote kas en de oude kantoren zijn afgebroken moet de Hortus voor alles weer een nieuwe plek vinden, en inventariseren wat er bewaard moet blijven voor het archief. In de bibliotheek van de Hortus zijn mooie oude boeken te vinden, maar ook tussen de stapels boeken die al klaarlagen voor de tweedehandsmarkt zitten interessante uitgaven."

Bericht # 2 (15 juni 2016)

"Afgelopen weken vielen er, zoals op meerdere plekken in Nederland ook in de Haren flinke regenbuien. Het veroorzaakt een heiige atmosfeer in de Hortus Botanicus en vooral in de uitgestrekte Laarmantuin is dat mooi.

De Laarmantuin is een wilde plantentuin, een oud deel van de Hortus en in 1917 voor wetenschappelijk onderzoek opgezet door de Rijksuniversiteit van Groningen. Het bestaat uit vier gebieden waaronder het Arboretum, met meer dan 250 soorten loofbomen van over de hele wereld, en het Pinetum welke een groot collectie naaldbomen en coniferen bevat waaronder Sequoia’s uit Noord-Amerika, de grootste bomensoort ter wereld. Vooral magisch om na sluitingstijd als enige over te blijven in de tuin. (Dit zijn stills uit mijn video-opnames)"

Bericht #3 (1 augustus 2016)

"Het is een zomer met flinke regenbuien, af en toe grauwige dagen en op andere dagen is het weer volop zomer.

Door de regen is het in de Hortus vooral heel erg groen. De afgelopen maanden schoten de planten uit de grond. In de Chinese tuin kan in een paar dagen tijd veel nieuwe bamboe tevoorschijn komen, ook waar dat niet de bedoeling is. In de tuin gaat het om alles tegelijk, en alles is belangrijk en met elkaar verweven. Er moeten continu afwegingen gemaakt worden: wat wordt gesnoeid, weggehaald of opnieuw aangeplant? Met een Hortus die tegenwoordig op vrijwel alleen vrijwilligers draait, is dat keihard werken en er wordt gekeken hoe de tuin kan worden omgevormd tot een meer onderhoudsarme Hortus. Ik dwaal rond door de tuinen, en door de kleine kassen die nog over zijn, en ik blader door de boeken die ik in de bibliotheek verzameld heb. Ook heb ik mijn oude boeken van biologie en scheikunde er nog eens bij gehaald. Invloed van licht, chlorofyl, celgroei, celdeling, kettingreacties, zuren en basen, katalysatoren, DNA-strengen, zijn favoriete hoofdstukken van vroeger."

Bericht #4 (26 augustus 2016)

"Zomerupdate uit de Laarmantuin Hortus Haren.

Ik krijg rondleidingen van bioloog Edwin en een paar dagen later van Daan, een van de medewerkers die het langst bij de Hortus werkt. Planten, bloemetjes en mossen die me niet meteen als eerste opvallen blijken zeer bijzondere en soms ook bedreigde soorten te zijn. De wilde tuin is oorspronkelijk aangelegd als biotoop, een tuin die je zoveel mogelijk zijn eigen gang laat gaan binnen een eigen ecologische systeem. In die tijd dat de Rijksuniversiteit Groningen hier nog wetenschappelijk onderzoek deed was dat uniek want Botanische tuinen waren tot dan toe vooral gebaseerd op ‘soort bij soort’.

Maar in deze wetenschappelijke tuin ging niet alles zonder mensenhanden. Een deel van het grasland werd verdeeld in vakken zodat er proeven konden worden gedaan met bijvoorbeeld rijke en kalkarme grond, successie en verschraling. Zo kwam men op een systematische manier meer te weten over onder andere heidegebieden. In de Hortus wordt nu weer opnieuw uitgeplozen hoe het oude systeem van de Laarmantuin vroeger in elkaar zat. Ook de vakken zijn weer te onderscheiden als je goed kijkt."

Wineke Gartz (1968) maakt intense installaties, die bestaan uit films, geluid, foto’s en tekeningen die alle zintuigen aanspreken. Deze installaties zijn vaak verbonden aan de specifieke architectuur van een plek. Ook in de Hortus Haren zal ze eerst onderzoek doen, waarna haar plan voor het kunstwerk duidelijker wordt en zich organisch ontvouwt.