Bik Van der Pol – Don’t Fence Me In

1 september 2020 — 1 juli 2021

Kunstenaars: Bik Van der Pol

Curator: TAAK, Theo Tegelaers

Onderzoek en redactie: Marlies van Hak

Projectleiding: Charlotte Bijl

Artistiek advies: Ivan Barbosa, Maurits de Bruijn

In opdracht van: Public Art Amsterdam

Overige partners: De Nederlandsche Bank, Erfgoedvereniging Heemschut, Bureau Europa en anderen


“…a new economic order that claims human experience as free raw material for hidden commercial practices of extraction, prediction, and sales.”

Shoshana Zuboff, The Age of Surveillance Capitalism (2019)

Kunstenaars Bik Van der Pol ontwikkelden in 2020-2021 het artistiek onderzoek Don’t Fence Me In, in samenwerking met TAAK en de vereniging Public Art Amsterdam. Hun onderzoek vertrok vanuit het verdwijnen van een kunstwerk van Peter Struycken bij De Nederlandsche Bank (DNB) in Amsterdam, dat moet wijken voor een meer transparante uitstraling van het gebouw. Het hekwerk waarop het kunstwerk is aangebracht zou overbodig worden, vanwege de verhuizing van de bankbiljetten en goudvoorraad van DNB naar Zeist.

Na de succesvolle pilot Pay Attention Please! in 2018 heeft de vereniging Public Art Amsterdam aan TAAK gevraagd om als trekker op te treden van nieuwe projecten, waaronder Don’t Fence Me In. Het programma van 2020-2021 vestigde de aandacht op vragen rondom de toenemende eis naar zichtbaarheid en transparantie, die niet alleen het publieke domein maar ook de privésfeer steeds meer bepaalt. In 1990 riep de Frans-Antilliaanse schrijver, poëet en literair criticus Édouard Glissant op tot het recht op opacity. Het recht op opacity is het recht om niet volledig kenbaar te hoeven zijn – en refereert daarmee bijvoorbeeld ook aan het hedendaagse vraagstukken van public surveillance en dataverzameling.

Bik Van der Pol ontwikkelde Don’t Fence Me In met steun van het Mondriaan Fonds. Het verwijderen van het hekwerk bij DNB legt het dilemma van ont- en verhulling goed bloot. Van instituties wordt transparantie en openheid verwacht, dus ook van DNB als toezichthouder op andere financiële instellingen en de monetaire waarde. Het werk van Peter Struycken bevroeg die transparantie. Wat blijft er te bevragen over, nu de voorraad goud van de bank verhuist, het hekwerk verdwijnt, de bank een publieksfunctie krijgt en de institutionele focus verschuift van geld als kapitaal naar de mens als kapitaal? Wat – of wie – moet nu, met nadruk op transparantie, bewaakt en beschermd worden? Een beeld van meer openheid stelt de vraag wat nu veilig is. Wat publieke kennis en informatie is. Wat is kapitaal, wat is waarde? Goud, of de algoritmes die het economische verkeer bepalen, de infrastructuur, het systeem van onlinedata, onzichtbare en zichtbare transfers, transacties en transport?

Don’t Fence Me In vat de bouwplaats van de iconische bank-in-transitie op als een als object om verleden en heden te onderzoeken, sociaalpolitieke processen te ontleden, artistiek te experimenteren, de dialoog op te starten met publiek en mogelijke toekomstscenario’s te verbeelden – vertrekkend vanuit de vraag wat transparantie en (on)zichtbaarheid betekenen voor DNB, de kunsten, de maatschappij. Uitgebreid literatuur- en archiefonderzoek, locatiebezoeken, het draaien van studiemateriaal op film en gesprekken met betrokkenen waren onderdeel van het artistiek onderzoek van de kunstenaars.

Bik Van der Pol creëert locatie-specifieke situaties, voorwaarden voor ontmoetingen en collectieve processen die gestoeld zijn op gelijkwaardige uitwisseling tussen diverse publieken. Lees meer over de kunstenaars.

Don't Fence Me In is mede mogelijk gemaakt door Mondriaan Fonds.