Kunst in PI Zaanstad: Katrin Korfmann

Op dit moment verrijst de Penitentiaire Inrichting Zaanstad in Westzaan. Dit nieuwe Justitiële complex vervangt de Bijlmerbajes en De Koepel in Haarlem, die beiden in 2016 hun deuren sluiten. In opdracht van het consortium Pi2 en onder supervisie van het Rijksvastgoedbedrijf werkt TAAK aan vijf kunstprojecten voor het nieuwe, hightech gebouw.

In dit interview licht Katrin Korfmann haar plannen toe.

Waar in de PI Zaanstad komt jouw werk?
Katrin Korfmann: “Mijn kunstwerken komen in de vier bezoekersruimtes. Dat zijn de plekken waar de justitiabelen hun vrienden en familie ontmoeten. Het gaat om vier foto’s op vier lange muren, elk ongeveer zeventien meter lang. De foto’s worden tussen glas geplaatst en van achteren verlicht, het zijn een soort vensters in een ruimte zonder daglicht.”

Wat voor foto’s zijn het?
“Je kijkt van bovenaf op vier zeer verschillende pleinen. Op zo’n plein komen mensen samen die er niet bewust voor hebben gekozen om deze ruimte te delen. Er ontstaat een systeem. Je kijkt naar een spiegel van de maatschappij. Het kunstwerk visualiseert en abstraheert verschillende vormen van communicatie en interactie in de openbare ruimte. “

Waar heb je die foto’s gemaakt?
“Ik heb vier pleinen gekozen van zeer uiteenlopende buurten in Amsterdam. Zo vormt de serie een geheel. De openbare ruimte van Amsterdam kent een enorme drukte. De stad heeft ruimtelijke beperkingen en laat hierin een grote diversiteit en verscheidenheid aan bevolkingsgroepen zien. Op een paar vierkante meter vind je verschillende mensen die in eerste instantie weinig overeenkomsten hebben, maar toch allemaal dezelfde ruimte delen omdat ze onderdeel van onze maatschappij zijn.”

Zijn die pleinen herkenbaar?
“Je ziet niets van de architectuur, maar toch zijn er aanwijzingen om erachter te komen welke locatie het is. De verschillen vallen pas op als je er goed naar kijkt. Wat voor mensen lopen daar rond? Met wat voor soort stenen is de grond geplaveid? Dat zijn allemaal typische kenmerken van de pleinen.”

Hoe maak je die foto’s?
“Voor de opnames heb ik het Museumplein, de Dam, het Anton de Komplein en het Sierplein gekozen. Met een speciaal statief fotograferen we eerst de vloer. Om de mensen van bovenaf te fotograferen, sta ik op een hoogwerker, en zoom in op de passanten. Zo ontstaan honderden beelden, die samen het uiteindelijke kunstwerk worden.”

Durven mensen wel onder die hoogwerker door lopen?
“Ja, en soms zet onze assistent net zijn fiets in de weg, zodat ze niet anders kunnen. De gefotografeerde figuren snijden we uit en worden digitaal in het bestand op de vloer geplaatst. Dan zweven ze nog een beetje in de lucht, dus voegen we er schaduwen aan toe. Met z’n drieën zijn we nu bezig met de afwerking. We kennen inmiddels iedere steen op de foto.”

Hoe kies je die figuren?
“Ik wil mijn indruk van het plein weergeven, dus op basis daarvan kies ik de mensen uit. Op de Dam komen vooral toeristen en zakenmensen. Op het Anton de Komplein zie je vooral de lokale bevolking, bewoners die naar de markt gaan of ouders met hun kinderen. De bloemen op het Sierplein zien er heel anders uit dan die op het Museumplein.”

Waarom zet je de foto zo in elkaar? Waarom maak je niet één foto op een plein?
“Ten eerste zie ik mijn foto’s als composities, als samenstellingen. Deze techniek is nodig om er een bepaalde kunstmatigheid aan toe te voegen, die soms zelfs irriteert. Dingen die net niet kloppen, waardoor je beter moet kijken. Ten tweede kan ik zo een scherpte bereiken die een hoeveelheid persoonlijke details van mensen laat zien die in tegenstelling staat met de anonimiteit die een openbare ruimte kan suggereren. “

Toch zie ik wel een opvliegende duif die onscherp is
“Dat is bewegingsonscherpte. Ik combineer scherpe met onscherpe delen, en die kies ik bewust. Het is een stijlmiddel, om dynamiek in het beeld te krijgen. En het creëert een beetje verwarring. Hier zie je bijvoorbeeld dat de hardloper scherp is, maar de stilstaande dame onscherp.”

Jouw werk komt in een emotioneel geladen ruimte. Gedetineerden zien hun partners of kinderen weer. Heb je daar rekening mee gehouden?
“Ik heb mijn kunstwerk niet afgestemd op emotionele situaties, in de zin dat ik bepaalde onderwerpen heb vermeden. Het is ook niet mijn taak om een vertekend beeld van de realiteit te laten zien. Ik wil mijn impressies van specifieke openbare ruimtes weergeven, in een gesloten omgeving. Ik hoop dat mijn kunst op die plek een meerwaarde kan opleveren.”

www.katrinkorfmann.com